افک (مفردات‌نهج‌البلاغه)افک از مفردات نهج البلاغه، به معنای ساخته، دروغ کامل و ... آمده است. حضرت امیر (علیه‌السلام)، در بیانی زهد رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را با همین کلمه توصیف نموده است. ۱ - مفهومشناسیکلمهی افک به معنای ساخته، دروغ کامل و برگرداندن چیزی از حقیقتش، می‌باشد. اصل آن، همان برگرداندن از حقیقت است. طبرسی در جوامع الجامع آن‌را «ابلغ الکذب» دروغ کامل فرموده است. ۲ - توصیف زهد پیامبرآن حضرت دربارۀ زهد رسول خدا (صلی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرموده: «فلینظر ناظر بعقله اکرم اللّه محمّدا بذلک‌ام اهانه! فان قال: اهانه فقد کذب (و اللّه العظیم) بالافک العظیم؛ صاحب عبرت با عقل خود بنگرد که آیا خدا محمّد (صلی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را با این زهد و ترک دنیا محترم کرده یا خوار نموده است؟ اگر گوید: خوار کرده بخدا قسم دروغ گفته؛ دروغ بس بزرگی.» در جای دیگر نیز فرموده است: «اولی الابصار و الاسماع ... فانّی تؤفکون‌ام این تصرفون‌ام بماذا تغترّون» ۳ - واژهشناسیابن اثیر در نهایة گوید: «افکه یافکه: اذا صرفه عن الشیء و قلّبه.» کلمۀ «تؤفکون» بصیغۀ مجهول به معنی «برگردانده می‌شوند» است. یعنی: ای صاحبان چشم‌ها و گوش‌ها ... از حق به کجا برگردانده می‌شوید و یا برگشته می‌شوید و یا به چه چیز مغرور می‌گردید. مجهول آمدن آن که در قرآن مجید نیز چنان است شاید حاکی از غفلت باشد، یعنی: توجه ندارید بیدار باشید. ۴ - پانویس۵ - منبع• قرشی بنابی، علی‌اکبر،مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «افک»، ص۵۴. |